Program profilaktyczny

Program

wychowawczo – profilaktyczny

Szkoły Podstawowej

im. Tytusa Trzecieskiego

w Miejscu Piastowym

1. Wstęp

„MÓW DZIECKU, ŻE JEST DOBRE, ŻE CHCE, ŻE POTRAFI”

(J. Korczak)

Program powstał po zdiagnozowaniu potrzeb uczniów i nauczycieli oraz oczekiwań  rodziców w oparciu o obserwacje, przygotowane ankiety oraz analizę dokumentów szkolnych. Przedstawia w sposób całościowy treści i działania o charakterze wychowawczym i profilaktycznym podejmowane w szkole i jest realizowany przede wszystkim przez nauczycieli. Program wychowawczo – profilaktyczny jednocześnie uznaje, że prawa wychowawcze do swoich dzieci mają rodzice. Szkoła wspomaga rodziców w procesie wychowania.

Zadania wychowawcze i profilaktyczne szkoły są podporządkowane nadrzędnemu celowi jakim jest wszechstronny rozwój wychowanka w wymiarze emocjonalnym, społecznym, kulturalnym, moralnym, ekologicznym, zdrowotnym i intelektualnym. Szkoła jako środowisko wychowawcze ma za zadanie wspomagać wychowanków w osiąganiu wszechstronnego rozwoju, kształtować postawy, umożliwiać korygowanie deficytów w celu optymalizacji osiągnięć edukacyjnych uczniów oraz zapobiegać zagrożeniom poprzez profilaktykę, przeciwdziałanie istniejącym zagrożeniom i wsparcie uczniów w trudnych sytuacjach.

2. Założenia organizacyjne

• Program Wychowawczo-Profilaktyczny realizują nauczyciele.
• Program obejmuje wszystkich uczniów, poprzez spójne oddziaływań i awychowawczei profilaktyczne w trakcie organizowanej aktywności uczniów.
• Na podstawie Programu Wychowawczo-Profilaktycznego dla każdej klasy tworzy się plan działań wychowawczych i profilaktycznych dostosowany do potrzeb, możliwości i sytuacji wychowawczej klasy
• Zakłada się współpracę z rodzicami oraz instytucjami wspierającymi działalność wychowawczą i profilaktyczną szkoły.

3. Diagnoza procesu wychowawczego

Program Wychowawczo-Profilaktyczny powstał na podstawie obserwacji, wywiadu oraz diagnozy i analizy sytuacji wychowawczej w szkole, przeprowadzonej za pomocą ankiet skierowanych do uczniów, rodziców i nauczycieli. Odpowiada na realne potrzeby, problemy i zagrożenia pojawiające się w szkole i jej środowisku. Program Wychowawczo-Profilaktyczny zakłada poprawę sytuacji wychowawczej w szkole oraz stworzenie wizerunku szkoły jako miejsca bezpiecznego i przyjaznego dla uczniów, rodziców, nauczycieli i innych osób z nią związanych. W dzisiejszych czasach chcielibyśmy, aby uczniowie naszej szkoły wyrastali na ludzi mądrych, odpowiedzialnych, dobrych i życzliwych, umiejących radzić sobie z trudnościami codziennego życia, odróżniających dobro od zła, bezpieczeństwo od niebezpieczeństwa, reagujących na otaczające zagrożenie, umiejących dostrzegać potrzeby i problemy innych oraz służyć im pomocą.

ROZDZIAŁ I

Wychowanie i profilaktyka.

Wychowanie to proces wspomagania dziecka w rozwoju, ukierunkowany na osiągnięcie pełni dojrzałości: fizycznej, psychicznej, społecznej i duchowej. Proces wspierania wychowanka w rozwoju angażuje dwie osoby: wychowawcę i wychowanka. Ich spotkanie oparte jest na poszanowaniu godności osobowej zarówno wychowawcy, jak i wychowanka. Wychowawca odpowiada za tworzenie warunków do rozwoju, zaś wychowanek za korzystanie z istniejących warunków w celu realizacji zadań rozwojowych.

Profilaktyka to kompleksowa interwencja kompensująca niedostatki wychowania, która obejmuje równolegle trzy obszary działania:

• wspomaganie wychowanka w radzeniu sobie z trudnościami zagrażającymi jego prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu);
• ograniczanie i likwidowanie czynników ryzyka, które zaburzają prawidłowy rozwój i dezorganizują zdrowy styl życia;
• inicjowanie i wzmacnianie czynników chroniących, które sprzyjają prawidłowemu rozwojowi oraz umożliwiają prowadzenie zdrowego stylu życia.

Działania profilaktyczne należy prowadzić na trzech poziomach:

Działania na pierwszym poziomie (tzw. profilaktyka I stopnia lub profilaktyka uniwersalna) kierowane są do tych wszystkich osób, które nie wykazują jeszcze dysfunkcji w rozwoju lub zachowaniu, ale w ich otoczeniu występują czynniki ryzyka i dlatego należy wyposażyć ich w umiejętności skutecznego przeciwstawiania się niebezpieczeństwom oraz dbania o własne zdrowie i życie.

Działania na drugim poziomie (tzw. profilaktyka II stopnia lub profilaktyka selektywna)kierowane są do osób, w których rozwoju lub zachowaniu pojawiają się pierwsze przejawy zaburzeń, a jej celem jest zahamowanie rozwoju dysfunkcji i przywrócenie funkcjonalności.

Działania na trzecim poziomie (tzw. profilaktyka III stopnia lub profilaktyka skoncentrowana na jednostce) kierowane są do osób, które dzięki oddziaływaniom korekcyjnym, terapeutycznym czy rehabilitacyjnym odzyskały sprawność i funkcjonalność, a teraz wracając do swojego naturalnego środowiska potrzebują wsparcia, które pomoże im w readaptacji i uchroni przed nawrotem trudności.

Wychowanie i profilaktyka ukierunkowane są na różne cele: wychowanie służy wspieraniu wychowanka w rozwoju, zaś profilaktyka to interwencja kompensująca niedostatki wychowania. Wychowanie i profilaktykę łączy jednak wspólny aspekt wartości i norm, w nawiązaniu do których są prowadzone działania. Dzięki urzeczywistnianiu wartości i norm wychowanek zyskuje spójne środowisko wychowawcze.

ROZDZIAŁ II

Zadania Szkolnego Programu Wychowawczo- Profilaktycznego

Działalność wychowawczo - profilaktyczna w naszej szkole polega na prowadzeniu działań z zakresu promocji zdrowia oraz wspomaganiu ucznia i wychowanka w jego rozwoju ukierunkowanym na osiągnięcie pełnej dojrzałości w sferze:

1. fizycznej - ukierunkowanej na zdobycie przez ucznia i wychowanka wiedzy i umiejętności pozwalających na prowadzenie zdrowego stylu życia i podejmowania zachowań prozdrowotnych;
2. psychicznej - ukierunkowanej na zbudowanie równowagi i harmonii psychicznej, ukształtowanie postaw sprzyjających wzmacnianiu zdrowia własnego i innych ludzi, kształtowanie środowiska sprzyjającego rozwojowi zdrowia, osiągnięcie właściwego stosunku do świata, poczucia siły, chęci do życia i witalności;
3. społecznej - ukierunkowanej na kształtowanie postawy otwartości w życiu społecznym, opartej na umiejętności samodzielnej analizy wzorów i norm społecznych oraz ćwiczeniu umiejętności wypełniania ról społecznych;
4. aksjologicznej - ukierunkowanej na zdobycie konstruktywnego i stabilnego systemu wartości, w tym docenienie znaczenia zdrowia oraz poczucia sensu istnienia.

Nasza placówka prowadzi systematyczną działalność wychowawczą, edukacyjną, informacyjną i profilaktyczną wśród uczniów, rodziców, nauczycieli i innych pracowników szkoły. Działalność ta odbywa się w formie pogadanek, zajęć warsztatowych, szkoleń, spektakli teatralnych, a także w innych postaciach uwzględniających wykorzystywanie aktywnych metod pracy.

Zadania

• budowanie postawy prozdrowotnej i zdrowego stylu życia;
• kształtowanie hierarchii systemu wartości, w którym zdrowie należy do jednych z najważniejszych wartości w życiu;
• wzmacnianie wśród uczniów i wychowanków więzi ze szkołą oraz społecznością lokalną;
• rozwijanie i wspieranie działalności wolontariatu;
• kształtowanie przyjaznego klimatu w szkole lub placówce, budowanie prawidłowych relacji rówieśniczych oraz relacji uczniów i nauczycieli, a także nauczycieli, wychowawców i rodziców lub opiekunów, w tym wzmacnianie więzi z rówieśnikami oraz nauczycielami i wychowawcami.

Model ucznia

Uczeń :

• jest życzliwy, dostrzega potrzeby drugiego człowieka;
• udziela pomocy rówieśnikom;
• szanuje ludzi i respektuje ich prawa;
• jest tolerancyjny wobec drugiego człowieka;
• jest odpowiedzialny;
• potrafi rozwiązywać konflikty;
• potrafi sobie radzić z trudnymi uczuciami (złość, gniew, strach);
• jest asertywny;
• potrafi komunikować się z innymi, dyskutować, bronić i uzasadniać własny punkt widzenia;
• godnie reprezentuje szkołę na zewnątrz;
• kieruje się miłością do ojczyzny, poszanowaniem dla polskiego dziedzictwa kulturowego przy jednoczesnym otwarciu na kultury Europy i świata;
• czuje się bezpiecznie w swoim środowisku szkolnym;
• odróżnia dobro od zła;
• dba o higienę osobistą, estetykę ubioru, pomieszczeń;
• może rozwijać swoje zdolności i zainteresowania, być kreatywnym.

Model absolwenta

Absolwent jest:

• aktywny;
• posiada zainteresowania, pasje jest twórczy wykazuje się samodzielnością;
• korzysta z różnych źródeł informacji wykorzystuje zdobytą wiedzę;
• odpowiedzialny;
• umie samodzielnie rozwiązywać problemy podejmuje działania i przewiduje ich konsekwencje;
• otwarty - potrafi uważnie słuchać, rozmawiać umie współpracować w grupie prezentuje swój punkt widzenia i szanuje poglądy innych;
• optymistą - pozytywnie patrzy na świat lubi siebie i innych;
• tolerancyjny - szanuje inne rasy i nacje oraz ich poglądy jest wrażliwy na potrzeby drugiego człowieka;
• świadomy swoich praw i praw innych ludzi - zna swoją wartość, swoje prawa, zna i respektuje prawa innych.

Diagnoza sytuacji wychowawczej

Szkoła Podstawowa im. Tytusa Trzecieskiego w Miejscu Piastowym liczy 135 uczniów z klas I – VII. Co roku przeprowadzona zostaje diagnoza wśród uczniów, nauczycieli i rodziców, dokonywana jest analiza potrzeb i zasobów szkoły w obszarze wychowania i profilaktyki na podstawie:

• ankiety skierowanej do uczniów, nauczycieli i rodziców na temat realizowanych treści wychowawczych i profilaktycznych;
• wyników z nadzoru sprawowanego przez dyrektora szkoły;
• wniosków z pracy zespołów nauczycieli;
• dokumentów szkolnych (analiza uwag wpisanych do dziennika, frekwencja uczniów na zajęciach szkolnych).

     W celu zaplanowania i podejmowania właściwych działań wychowawczo-profilaktycznych szkoły, ważne jest zidentyfikowanie występujących w środowisku szkolnym czynników ryzyka i czynników chroniących, wpływających na zdrowie fizyczne, psychiczne, bezpieczeństwo i funkcjonowanie społeczne ucznia. W wyniku przeprowadzonej diagnozy wyróżniono czynniki chroniące i czynniki ryzyka.

Czynniki chroniące:

• pozytywny klimat środowiska szkolnego,
• poczucie przynależności do grupy klasowej i społeczności szkolnej,
• poczucie dowartościowania i akceptacji ze strony nauczycieli,
• nastawienie prospołeczne w grupach rówieśniczych, empatii, wrażliwości na potrzeby innych,
• wymaganie od uczniów zachowań nastawionych na wzajemną pomoc, koleżeństwo,
• zdecydowany brak akceptacji dla zachowań agresywnych, przemocy słownej w Internecie i poza nim i rówieśniczej, braku kultury osobistej, nieposzanowania mienia własnego i szkoły,
• zaufanie ze strony uczniów do dyrekcji, nauczycieli, pedagoga,
• podejmowanie działań profilaktycznych i wychowawczych we współpracy z podmiotami i instytucjami działającymi na rzecz pomocy dziecku i rodzinie (warsztaty, pogadanki, programy, projekty),
• zachęcanie do prowadzenia zdrowego trybu życia, podejmowania  aktywności fizycznej.

Czynniki ryzyka:

• pojawiająca się przemoc słowna oraz  fizyczna wśród uczniów, a także w mediach społecznościowych
• odrzucenie przez grupę rówieśniczą, brak szacunku i tolerancji dla innych,
• trudności z kontrolą i panowaniem nad własnym zachowaniem,
• nieumiejętność nawiązywania prawidłowych relacji z innymi, trudności z komunikacją,
• nieumiejętność panowania nad emocjami; agresja słowna,
• niepowodzenia szkolne,
• negatywny wpływ grupy rówieśniczej (presja rówieśnicza) i środków multimedialnych (internetu, gier komputerowych, telefonu komórkowego)
• zbyt duża ilość  godzin spędzonych przed komputerem (gry komputerowe, przeglądanie stron internetowych)
• nasilenie się cyberprzemocy  wśród młodzieży,
• małe zainteresowanie czytelnictwem.
• niewłaściwie zachowania w szatni- zaczepki, przepychanki
• niska znajomość statutu szkoły

Diagnoza środowiska szkolnego dokonywana jest na bieżąco, na podstawie obserwacji oraz ankiet przeprowadzanych w tym środowisku. Z przeprowadzonej diagnozy wysunięto następujące wnioski, które posłużą do podjęcia określonych działań wychowawczo - profilaktycznych w szkole.

Wnioski wypływające z diagnozy:

• zapobiegać przemocy fizycznej i  słownej wśród uczniów w szkole i wszelkim innym przejawom agresji, zwłaszcza w mediach społecznościowych
• wdrażać uczniów do przestrzegania i respektowania zasad i norm obowiązujących w szkole,
• kształtować wśród uczniów postawy prospołeczne, szacunku i tolerancji dla innych, a także koleżeństwa i przyjaźni,
• przeprowadzić przez podmioty zewnętrzne warsztaty profilaktyczne na temat uzależnień oraz szkodliwości i zagrożeń związywanych z używkami oraz cybeprzemocy,
• wspierać uczniów z problemami w nauce i niepowodzeniami szkolnymi,
• prowadzić zajęcia i wspierać uczniów z trudnościami emocjonalno-społecznymi,
• pracować nad integracją zespołów klasowych, uczyć empatii, szacunku oraz tolerancji dla innych, kształtować właściwe relacje interpersonalne w tym umiejętność współpracy,
• promować i zachęcać uczniów do aktywności fizycznej i aktywnego sposobu spędzania czasu wolnego oraz właściwego i zdrowego sposobu odżywiania się, i zdrowego stylu życia,
• wprowadzać na zajęciach przyjazną atmosferę,
• przestrzegać uczniów przed negatywnymi skutkami spędzania wolnego czasu przed komputerem (uzależnienia, choroby, izolacja społeczna, cyberprzemoc),
• rozwijać zamiłowanie do czytelnictwa,
• wzmacniać umiejętności nawiązywania prawidłowego kontaktu z rówieśnikami.
• kształtować konstruktywne sposoby radzenia sobie z emocjami

Kryteria efektywności

Uczeń:

Wszyscy uczniowie naszej szkoły są poddani oddziaływaniom tego programu.

Nauczyciele:

Wszyscy nauczyciele realizują Program Wychowawczo - Profilaktyczny, a w szczególności nauczyciele wychowawcy uwzględniają go przy realizacji klasowych planów pracy.

Rodzice:

Rodzice uczniów naszej szkoły znają i akceptują program oraz czynnie współpracują przy jego realizacji.

Struktura oddziaływań wychowawczych i profilaktycznych

Dyrektor:

• dba o prawidłowe funkcjonowanie szkoły, o poziom pracy wychowawczej i opiekuńczej szkoły, o kształtowanie twórczej atmosfery pracy w szkole,
• wspiera finansowo i organizuje działania wychowawczo-profilaktyczne w środowisku szkolnym,
• stwarza warunki do prawidłowej realizacji Konwencji Praw Dziecka oraz umożliwia uczniom podtrzymanie poczucia tożsamości narodowej, etnicznej i religijnej,
• czuwa nad realizowaniem przez uczniów obowiązku szkolnego,
• ma obowiązek organizowania spotkań szkoleniowych dla nauczycieli,
• dba o zapewnienie bezpieczeństwa na terenie szkoły.

Pedagog szkolny:

• ma obowiązek niesienia wszechstronnej pomocy dzieciom,
• ma obowiązek ścisłej współpracy z policją i z sądem dla nieletnich,
• diagnozuje problemy wychowawcze,
• poprzez działania wychowawcze kształtuje wśród uczniów i rodziców świadomość prawną w zakresie ponoszenia konsekwencji za popełniony czyn,
• doskonali się w zakresie wychowania i profilaktyki
• służy pomocą i wsparciem.

Nauczyciele:

• mają obowiązek reagowania na przejawy u dzieci niedostosowania społecznego,
• wspierają swoją postawą i działaniami pedagogicznymi rozwój psychofizyczny uczniów,
• udzielają pomocy w przezwyciężaniu niepowodzeń szkolnych, w oparciu o rozpoznanie potrzeb uczniów,
• odpowiadają za życie, zdrowie i bezpieczeństwo dzieci podczas pobytu w szkole i poza jej terenem np. na wycieczkach szkolnych,
• świadczą pomoc psychologiczno-pedagogiczną w bieżącej pracy z uczniem.

Wychowawcy klas:

• wychowawcy i pedagog szkolny prowadzą w różnych formach szkolenia, konsultacje dla rodziców,
• dążą w swojej pracy do integracji zespołu klasowego,
• sprawują opiekę wychowawczą nad uczniami szkoły, a w szczególności: tworzą warunki wspomagające ich rozwój i przygotowują do życia w rodzinie i w społeczeństwie,
• poznają warunki życia i nauki swoich wychowanków,
• uczą pozytywnego myślenia i stawiania na sukces poprzez rozwijanie poczucia własnej wartości,
• realizują w toku pracy wychowawczej treści i cele programowe programu wychowawczo-profilaktycznego szkoły,
• nadzorują pomoc psychologiczno - pedagogiczną w swojej klasie.

Rodzice:

• rodzice i nauczyciele współdziałają ze sobą w sprawach wychowania i kształcenia dzieci,
• powinni zadbać o właściwą formę spędzania czasu wolnego przez uczniów oraz proponować im pozytywne formy wypoczynku dostępne w szkole i poza nią.

Zadania do realizacji:

ROZDZIAŁ III

Ewaluacja programu

Przebieg pracy wychowawczo – profilaktycznej i jej efekty poddawane są systematycznej obserwacji i ocenie. Informacje zwrotne pochodzące od uczniów, nauczycieli i rodziców posłużą doskonaleniu pracy i wyciąganiu wniosków na przyszłość. Najlepszych efektów można spodziewać się, gdy ewaluacji dokonuje się na podstawie obserwacji procesu wychowania.

Sposoby i środki ewaluacji:

• obserwacja i analiza zachowań uczniów;
• obserwacja i analiza postępów uczniów w nauce;
• analiza frekwencji uczniów na zajęciach lekcyjnych;
• udział uczniów w konkursach na szczeblu szkolnym i pozaszkolnym.

Narzędzia do ewaluacji:

• ankieta;
• obserwacja;
• analiza dokumentacji szkolnej.